Een kern als Marken mag zich verheugen op een goed niveau aan voorzieningen. Het is echter niet vanzelfsprekend dat dit niveau in de toekomst gehandhaafd blijft. Zeker in het licht van een krimpende bevolking komen voorzieningen onder druk te staan. Alleen wanneer wij alert blijven op ontwikkelingen die reeds gaande zijn en die naar verwachting zullen plaatsvinden, is het mogelijk om voorzieningen voor iedereen toegankelijk te houden.
Huidige situatie
Willen we de voorzieningen op Marken op het huidige niveau consolideren dan is het cruciaal de vinger aan de pols te houden en waar nodig maatregelen te nemen om negatieve effecten tegen te gaan. Binnen zorg en welzijn zijn twee ontwikkelingen zichtbaar die direct invloed hebben op de kwaliteit en de betaalbaarheid van de zorg.
Ontwikkeling 1: wonen met een zorgvraag op Marken
De eerste ontwikkeling is een direct gevolg van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Deze heeft als doel dat iedereen kan meedoen aan de maatschappij en zo lang als mogelijk zelfstandig kan blijven wonen. Waar vroeger het intrekken in het bejaardentehuis op 65-jarige leeftijd eerder gewoonte dan uitzondering was, is met de invoering van de Wmo het accent verschoven naar het langer thuis blijven wonen. Daarbij spelen de op Marken actieve thuiszorgorganisaties Evean, Buurtzorg en De Zorgcirkel een cruciale rol. Het langer thuis blijven wonen voor zorgbehoevenden heeft impact op een nu al vergrijzende Marker bevolking. In een hechte gemeenschap als Marken zou het begrip ‘mantelzorg’ zowat uitgevonden kunnen zijn. Toch komt er een moment dat, mede door toenemende vergrijzing, hier de rek uit is en daarmee externe hulp noodzakelijk. Ook is het belangrijk oog te hebben voor het op Marken kunnen blijven wonen van kinderen die uit huis gaan en op termijn jonge gezinnen vormen. Zij zijn immers in potentie de toekomstige mantelzorgers. Met behulp van de Stichting Welzijn Ouderen Marken (SWOM), de Protestantse Gemeente Marken en de Gemeente Waterland heeft de werkgroep zorg en welzijn goed zicht op wat er zich in het sociaal domein op Marken afspeelt. Zij fungeert als de ogen en oren voor bewoners die bijvoorbeeld behoefte hebben aan mantelzorg maar dit niet zelf kunnen organiseren. Daarbij blijkt vaak dat men om persoonlijke redenen geen mantelzorg wil ontvangen. Dit ondanks een verlaging van de drempel tot dit type zorg.
Ook in het kader van het terugdringen van eenzaamheid zien we dit fenomeen. Dit helpt niet om inwoners die eenzaamheid ervaren uit hun isolement te halen. Zo wordt geconstateerd dat op Marken voor de meeste activiteiten van WelzijnWonenPlus Waterland te weinig animo is. Daardoor wordt bijvoorbeeld de dagbesteding voor met name ouderen alleen in Monnickendam aangeboden. De Eilandraad vindt dat onderzocht moet worden hoe dit in de komende jaren zal zijn. Op basis van demografische ontwikkelingen is de verwachting dat de bevolking nog meer ouderen zal herbergen. Als gevolg daarvan zal de zorgvraag toenemen.
Eerst dient duidelijk te worden wat de inhoud en omvang van de zorgvraag gaat zijn en wat er naast professionele zorg aan mantelzorg nodig is. Van daaruit ligt er een kans om mantelzorgactiviteiten voor niet-lijfelijke zorg te bundelen en te koppelen aan vrijwilligers en/of inwoners van Marken. De lijfelijke mantelzorg blijft hierbij voorbehouden aan persoonlijke relaties van de zorgbehoevende(n). Feitelijk kan het organiseren van niet-lijfelijke zorg nu al op basis van de huidige zorgvraag. Te denken valt aan zaken als boodschappen doen, tuinonderhoud, huisbezoeken, klushulp en sociale activiteiten. Deze worden aangeboden door het initiatief ‘Voor Elkaar op Marken’, SWOM en ook door WelzijnWonenPlus Waterland. Via cultureel centrum De Bolder in Monnickendam is een vrijwilligersbank opgericht waar aansluiting bij kan worden gezocht. Contacten hiervoor zijn reeds gelegd door de werkgroep zorg en welzijn.
Waar het gaat om het realiseren van geschikte woonruimte voor inwoners met een zorgvraag staat de gemeente aan de lat. Via de Wmo zijn subsidies beschikbaar voor aanpassing van de bestaande woonruimte. In de oude historische woningen op Marken behoort aanpassing helaas niet altijd tot de mogelijkheden. Juist daarom, maar ook om te voorkomen dat inwoners met een zorgvraag onnodig van Marken vertrekken, is in 2018 het projectteam ‘Zorgplan Marken’ opgericht. Zij hebben als doel inwoners met een zorgvraag zo lang als mogelijk op Marken te laten wonen. In een apart hoofdstuk in deze toekomstvisie wordt het Zorgplan Marken nader toegelicht.
Ontwikkeling 2: medische zorg op Marken
De werkgroep zorg & welzijn richt zich ook op behoud van het huidige niveau medische zorg. Daarmee doelen wij op de aanwezigheid van bijvoorbeeld
huisarts, tandarts, apotheek en fysiotherapie. Er is echter een tekort aan geschikte praktijkruimten en ook ontbreekt het op Marken op dit moment aan een tandartspraktijk. De huisvesting in met name het medisch centrum aan de Buurterstraat voldoet niet aan de huidige normering voor praktijkruimten. Los daarvan overweegt de gemeente dit pand om financiële redenen te verkopen. De vraag dient zich aan wat er in dit geval met de huisartsenpost gaat gebeuren.
Nieuwbouw elders op Marken met toevoeging van 24-uurs zorg is een optie die de komende periode nader zal worden onderzocht op wenselijkheid van betrokkenen en op haalbaarheid. Nieuwbouw binnen de naar verwachting te ontwikkelen locatie Hoogkamplaan is daarbij een optie. Dit is de plek waar nu de tijdelijke jongerenwoningen van Woonzorg Nederland staan. Ook het perceel van Evean tussen de Patmoskerk en de dijk zou in die plannen betrokken kunnen worden. Op een eventuele herontwikkeling van het huidige medisch centrum aan de Buurterstraat wordt in het hoofdstuk Zorgplan Marken nader ingegaan.
Wat willen we bereiken?
Een levensloopbestendig Marken waar bewoners van geboorte tot overlijden wonen en waar alleen specialistische zorg buiten Marken plaatsvindt.
Hoe doen we dat?
Allereerst is er vanuit de werkgroep zorg en welzijn een netwerk opgebouwd met alle betrokken partijen in het zorgen welzijnsdomein. Vanwege het personeelsverloop binnen deze partijen vergt dit netwerk veel onderhoud. Elk halfjaar komen we met alle partijen bij elkaar voor afstemming en verbinding.
Verder onderhouden we contacten via netwerklunches en andere sessies. Zo zit er een bestuurslid van de Stichting Welzijn Ouderen Marken (SWOM) in de werkgroep. Leden van de werkgroep zitten ook in de Adviesraad Sociaal Domein en de Protestantse Gemeente Marken heeft een kerkenraadslid in de werkgroep. Ook is er direct contact met de Wmo beleidsadviseur van de Gemeente Waterland.
Met alle betrokken partijen wordt het gesprek aangegaan over een toekomstige locatie van het medisch centrum op Marken en de inrichting daarvan. Belangrijkste spelers zijn hier de Gemeente Waterland en de zorgverleners die nu in het Buurthuis en Dorpshuis Het Trefpunt gevestigd zijn. Daarbij is het van belang de exploitatie van het dorpshuis niet in gevaar te brengen. Ook zij zijn immers cruciaal voor de leefbaarheid op Marken.
Het projectteam Zorgplan Marken voert daarnaast gesprekken met partijen die eventueel een kleinschalig woon/zorgproject op Marken willen omarmen. Het doel is win-winsituaties te bereiken. Hiertoe behoort bijvoorbeeld ook het gecombineerd bouwen voor jongeren op Marken. Jongeren kunnen in de toekomst een cruciale rol spelen in het langer zelfstandig laten wonen van ouderen. In dat verband is eerder al de potentie aan mantelzorg benoemd wanneer zij op Marken kunnen blijven wonen en het tot het stichten van een gezin komt. Dit sluit aan op het gedachtegoed van de Wmo.
Onze opdracht
Het is aan de Gemeente Waterland om zich diepgaand met de beschreven ontwikkelingen bezig te houden. De Eilandraad wil haar hierbij ondersteunen.
De diverse zorginstanties zullen uiteindelijk, samen met de Gemeente Waterland, diverse initiatieven uit moeten werken. De Eilandraad ziet het als haar taak om bewoners bewust te maken van deze onderwerpen en hen hierover regelmatig te informeren. Daarnaast zet de Eilandraad deze onderwerpen waar nodig op de agenda bij alle betrokken instanties. Dit doen wij door ons netwerk te activeren en tijdig aan de bel te trekken bij dreigende knelpunten.
Hoe organiseren we dat?
Zorg en welzijn hebben voortdurend de aandacht van de Eilandraad. Met behulp van de werkgroep zorg en welzijn, dienend als informatieen adviesplatform voor vrijwilligers, inwoners en professionals, zet de Eilandraad hoog in op behoud van het huidige niveau aan voorzieningen. De werkgroep legt vanuit haar verder uit te bouwen netwerk verbindingen met medische professionals, vertegenwoordigers van zorgaanbieders, woningaanbieders en de beleidsambtenaar van de Gemeente Waterland. Waar het gaat om het daadwerkelijk tot stand brengen van initiatieven zullen vooral de laatstgenoemde professionele partijen de kar moeten trekken.
In hoofdlijnen zijn er zes sporen waarlangs wordt gewerkt:
• Behoud van de huidige (medische) voorzieningen op Marken;
• Het beter faciliteren van het langer thuis wonen (thuiszorg, woningaanpassingen, seniorenappartementen);
• Behoud en versterking van activiteiten (SWOM, Voor elkaar op Marken, WelzijnWonenPlus Waterland);
• Verbeteren van beschikbaarheid 24-uurs zorg vanuit een vast team aan thuiszorg op Marken;
• Het bundelen van mantelzorg voor nietlijfelijke zorg;
• Verder onderzoek doen naar opties klein schalig woon/zorgproject.
Raakvlakken met andere thema’s
• Wonen: er zijn duidelijke raakvlakken met het thema wonen. Denk daarbij aan de toenemende potentie voor mantelzorg door jonge gezinnen op Marken te houden en te krijgen door hen passende woonruimte te bieden. Ook binnen de mogelijke herontwikkeling van de Hoogkamplaan, inclusief het perceel tussen de Patmoskerk en de dijk, is veel mogelijk. In een ideale situatie worden hier ouderenwoningen, jongerenwoningen, woon-zorgconcept(en), een nieuw medisch centrum en een 24-uurspost voor thuiszorgorganisaties met elkaar gecombineerd. Belangrijk is niet alleen dit nieuwe medisch centrum te laten voldoen aan de huidige eisen, maar ook om het huidige medisch centrum aan de Buurterstraat vrij te maken. Daarbij is uitplaatsen van de daar aanwezige brandweer (zie ook bijlage 4) naar een locatie aan de Walandweg of Kruisbaakweg, vanwege een hogere uitruksnelheid en minder zwaar verkeer binnen Marken, een lang gekoesterde wens. Het huidige medisch centrum komt dan vrij voor andere zaken waar op Marken behoefte aan is. Bijvoorbeeld een woon-zorgconcept maar ook ouderenen/of jongerenwoningen.
Wat kost het en wat verwachten wij van de Gemeente Waterland?
Wij verwachten van de gemeente vooral initiatief en regie. Dat zij partijen bij elkaar brengt om de kansen die er nu liggen aan de Hoogkamplaan en bij de Buurterstraat te benutten. Verder verwachten wij van de Gemeente Waterland een proactieve rol waar het gaat om het faciliteren van langer thuis wonen. Dit gaat eveneens over het beter mogelijk maken van aanpassingen aan monumenten waar Marken er binnen haar woningvoorraad velen van heeft. Dat mag volgens de Eilandraad met meer daadkracht waarbij wij graag helpen en adviseren. Op dit moment is ons gevoel dat het vooral andersom is, namelijk: de gemeente adviseert en helpt de Eilandraad. Wij zijn ervan overtuigd dat dit beter kan en dan ook meer resultaat oplevert.
