De Eilandraad is twee decennia geleden in het leven geroepen vanuit de noodzaak om meer woningen op het eiland Marken te bouwen. In die periode zijn vele initiatieven ontplooid om dit doel te bereiken. In het huidige jaar 2021 staan we nog altijd voor dezelfde uitdagingen: het onderwerp wonen is voor de toekomstige leefbaarheid op Marken belangrijker dan ooit.
Huidige situatie
Wanneer de Eilandraad terugkijkt op de vooruitzichten zoals deze in 2015 zijn opgesteld dan trekken wij de conclusie dat een aantal zaken naar verwachting is verlopen. We zijn bijvoorbeeld op de goede weg wat betreft huisvesting voor de jeugd. Een belangrijk uitgangspunt is hierbij geweest dat de woningen aan de Hoogkamplaan worden gehandhaafd totdat nieuwe projecten zijn gerealiseerd. Daarnaast zijn we, met betrekking tot de mismatch tussen vraag en aanbod van woningen plus de doorstroming van ouderen naar kleinere woningen, op de goede weg. Waar, ondanks een aangenomen motie in de gemeenteraad, niets mee is gedaan is het zoeken naar oplossingen om verpaupering tegen te gaan.
De Eilandraad kan en mag nog niet tevreden zijn. Er is bijvoorbeeld een duidelijk waarneembare trend in het aankopen van woningen voor exploitatie in de recreatiesfeer. Dit varieert van weekendverblijf tot volledige vakantiewoning. Dit heeft duidelijk negatieve gevolgen voor de leefbaarheid.
Er zijn genoeg ontwikkelingen die een bijstelling van onze visie op wonen in dit document noodzakelijk maken. De woningnood is landelijk groter dan ooit. In 2015 hadden wij nog veelal te maken met een (landelijke) trend die een trek richting stedelijke gebieden liet zien. Inmiddels is door een oververhitte huizenmarkt het tegengestelde waarneembaar: een trek naar plaatsen dicht bij de grote steden doordat wonen in bijvoorbeeld Amsterdam voor velen onbetaalbaar is. De gedachte dat de krapte op de woningmarkt van tijdelijke aard zou zijn is niet uitgekomen.
Er is op Marken geen goede balans in de demografische opbouw aan inwoners door middel van natuurlijk verloop door geboorte en overlijden. Dit zal ook op korte termijn niet veranderen. Het aanpassen van de woningvoorraad aan deze demografische opbouw is niet de oplossing tot het verbeteren van leefbaarheid. De komst van jonge gezinnen geeft impulsen aan instandhouding van voorzieningen als basisonderwijs, winkelnering, openbaar vervoer en cultuuren sportverenigingen. Deze voorzieningen hebben baat bij het behoud en de komst van deze gezinnen. Daarvoor is uitbreiding nodig middels nieuwbouw en het aantrekkelijker maken van woningen in bestaande buurten.
Tot slot is er het wijzigen van het bestemmingsplan van bepaalde locaties op Marken. Te denken valt aan de wijziging van de winkel van Kes aan de Buurterstraat naar een woonbestemming waarvan de bouw in 2021 is gestart. Het ligt in de lijn der verwachting dat in de nabije toekomst meer van dit soort wijzigingen plaatsvinden zoals bij de locatie van voormalig café The Flying Sailor aan de Westerstraat. Kleinschalige woningbouw is goed voor Marken en met bovengenoemde voorbeelden is een impuls gegeven aan de huisvestingsbehoefte. Echter is het wegvallen van voorzieningen weer niet goed voor de leefbaarheid. We zullen daarin blijvend naar balans dienen te zoeken.
Wat willen we bereiken?
De Eilandraad wil, in samenwerking met de Marker bevolking, de problematiek van huisvesting verder bespreekbaar maken en op de gemeentelijke agenda houden. In het kader van dit project zijn al enkele zaken opgepakt door de werkgroep wonen:
1. Alle beschikbare koopen huurwoningen zijn in kaart gebracht;
2. Er is een bewustwordingscampagne gedaan om jongeren te wijzen op de noodzaak tot vroegtijdige inschrijving voor huurwoningen en voor ouderen om zich in te schrijven voor het seniorencomplex Voor Anker;
3. Het organiseren van inloopspreekuren om de jeugd en ouderen te informeren en fysiek te helpen bij inschrijvingen bij Woningnet en Woonmatch;
4. De Eilandraad en haar werkgroep wonen heeft in overleg met de Gemeente Waterland en Woonzorg Nederland het toewijzingsbeleid voor de jongerenwoningen aan de Hoogkamplaan mede vormgegeven.
De Eilandraad is positief over het initiatief voor overname van de genoemde jongerenwoningen van Woonzorg Nederland door de Gemeente Waterland. Op het moment van schrijven is er nog geen definitieve overeenkomst tussen beide partijen. Om deze reden zijn op dit moment zeven van de in totaal dertien woningen onbewoond. De Eilandraad hoopt dat hierover snel consensus gaat komen. Wij willen de continuïteit van deze jongerenwoningen borgen totdat de diverse nieuwbouwplannen worden gerealiseerd. Wij zijn ervan overtuigd dat vervolgens een substantieel aantal woningen aan jongeren wordt verhuurd en/of verkocht.
Naast de aanpak van de jeugdhuisvesting wil de Eilandraad doorstroming van ouderen naar een voor hen passende en leeftijdsbestendige woning. In elk geval willen wij bereiken dat hiernaar zowel nu als ook in de toekomst onderzoek gedaan blijft worden. De werkgroep wonen heeft zelf al onderzoek gedaan naar de woonwensen van ouderen. Naar aanleiding van de uitkomsten hiervan heeft de projectontwikkelaar keuzes gemaakt. Deze zijn terug te zien in het woningtype dat op het moment van schrijven wordt gebouwd aan de Buurterstraat. Het stemt de Eilandraad trots en tevreden dat de acht vrije sector huurappartementen allen zijn verhuurd aan inwoners van Marken. Op die manier komen er (gezins)woningen op de markt zodat jongere woondoelgroepen hopelijk een kans krijgen.
De Eilandraad wil verder bereiken dat het gebruik van Marker woningen voor recreatiedoeleinden aan banden wordt gelegd. Er dreigt een toename van deze problematiek door onder andere lage rentestanden en de aankoop van woningen als ‘beleggingsmogelijkheid’. Hierdoor worden woningen onttrokken aan de beschikbare voorraad. Een bijkomend negatief effect is dat woningen voor langere perioden leeg staan. Dit is schadelijk voor de leefbaarheid van ons dorp en ook niet verenigbaar met een, zoals nu het geval is, landelijk tekort aan woningen. Schrijnend voorbeeld is hier op dit
moment de Rozewerf. Van de in totaal veertien woningen zijn er op het moment van schrijven slechts vier permanent bewoond. De Eilandraad trekt in het zoeken naar oplossingen voor de problemen gezamenlijk op met de Gemeente Waterland. Er wordt onderzoek gedaan naar dit onderwerp.
Ook maakt de Eilandraad zich, zoals ook in onze toekomstvisie uit 2015 is opgenomen, zorgen over verregaande verpaupering van woningen. Dit al of niet ingegeven door strenge regelgeving vanuit monumentenzorg en/of de Nota Uiterlijk van Bouwwerken 2018 c.q. de voorgaande Welstandsnota. De Eilandraad vindt het belangrijk dat de cultuurhistorische aspecten van Marken in stand worden gehouden. Zij zoekt daarin echter de balans met andere thema’s binnen deze visie. Denk bijvoorbeeld aan vereiste woningaanpassingen om deze levensloopbestendig te maken of het financieel mogelijk maken van onderhoud aan monumenten. Daar waar wordt gekozen voor stringente regels dienen deze ook te worden gehandhaafd door de gemeente. Hiermee worden rechtsongelijkheid en aantasting van cultuurhistorische waarden van Marken voorkomen.
Hoe doen we dat?
De koers die in de toekomstvisie van 2015 is ingezet blijft de Eilandraad volgen en intensiveren. Hierbij dienen wij ons aan te passen aan ontwikkelingen zoals reeds benoemd in dit hoofdstuk. Alles dat de Eilandraad doet omtrent wonen op Marken wordt gedaan met ons hoofddoel in gedachten: het continueren en waar mogelijk verbeteren van de leefbaarheid in het dorp. Onderstaande geeft een indruk van de activiteiten waar die inzet aangaande de verschillende doelen uit zal bestaan. De nu lopende projecten zal de Eilandraad tot aan realisering blijven volgen en binnen haar mogelijkheden ondersteunen. Het betreft hier:
• Nieuwbouw van acht seniorenappartementen aan de Buurterstraat (onze rol is hier informatievoorziening richting de inwoners in samenwerking met de projectontwikkelaar en de Gemeente Waterland);
• Bouwplannen voor vijftien woningen waarvan zes huuren negen koopappartementen aan de Westerstraat;
• Bouwplannen voor nader te bepalen aantal woningen en/of appartementen aan de Kruisbaak weg (voormalige loods);
• Bouwplannen voor negentig woningen nabij de sportvelden van Sportvereniging Marken.
In elk geval wil de Eilandraad samen met de Gemeente Waterland inzetten op een promotiecampagne om jonge gezinnen de voordelen van Marken te laten zien. De hierboven genoemde nieuwbouw nabij de sportvelden is, gezien de potentie van het aantal woningen dat dit betreft, essentieel voor leefbaarheid op Marken in de toekomst. Bij doorgang hiervan streeft de Eilandraad zoveel als mogelijk naar een toewijzing van (sociale) huuren koopwoningen aan jonge gezinnen. Zowel voor van oorsprong Markers als voor ‘nieuwe’ Markers. De Eilandraad zal zich tot het uiterste inzetten om te komen tot realisatie van deze projecten. Wij zullen onze bijdrage leveren in een transparante informatievoorziening richting alle stakeholders.
Onze Eilandraad werkgroep ‘Mooi wonen op Marken’ blijft zich structureel inzetten voor het promoten van Marken als een kwalitatief goede woonomgeving voor jonge starters. Het aantrekken van jonge gezinnen heeft de hoogste prioriteit. Wij realiseren ons dat die doelgroep een impuls geeft aan de leefbaarheid op Marken. Om die reden blijven wij streven naar mogelijkheden voor nieuwbouwprojecten die prijstechnisch haalbaar zijn voor starters en jonge gezinnen. Hierbij wordt specifiek aandacht besteed aan de status en eventuele kostenverhogende aandachtspunten van het rapport ‘Marken boven water’ die over waterrobuust bouwen gaat.
Onze opdracht
De werkgroep wonen van de Eilandraad heeft tot doel om op Marken passende woningen te laten realiseren voor elke categorie inwoners in een leefomgeving waarin zij naar tevredenheid wonen.
Hoe organiseren we dat?
In de eerste plaats organiseren wij alles rondom het thema wonen door onze werkgroepen samen te laten werken. De Eilandraad wil inwoners informeren over ontwikkelingen, om hun mening vragen bij
belangrijke vraagstukken, bij voldoende draagvlak ondersteuning bieden en er van haar kant alles aan doen om woonprojecten mede mogelijk te maken. Tevens zien wij onszelf als verbindende factor tussen betrokken partijen zoals overheidsinstanties en commerciële organisaties.
De Eilandraad wil zich dusdanig organiseren dat de relaties met overheden en maatschappelijke instanties nog verder worden verdiept. Wij dienen hierin zelf waakzaam te zijn om vanuit de inhoud bezig te blijven en niet vanuit eigen wensen of idealisme. De Eilandraad is nooit een actiegroep geweest en wil dit ook nimmer worden. Onze organisatievorm is erop gericht om de belangen van inwoners te behartigen en zaken die in het belang zijn van leefbaarheid te realiseren. Samenwerking is leidend.
Daarnaast ontwikkelen wij ons ook verder in onze relaties met commerciële organisaties. Dit is uitdagend aangezien commerciële belangen soms tegengesteld zijn aan die van sommige inwoners. Ondernemers zijn echter van wezenlijk belang voor onze gemeenschap en dragen bij aan een prettige woonomgeving. De ondernemers op Marken zijn bezig zich te verenigen en een initiatief tot het oprichten van een Marker ondernemersvereniging krijgt na de zomer van 2021 verder vorm. Dit zal de communicatie van de Eilandraad met de ondernemers verder versterken en structuur geven.
Raakvlakken met andere thema’s
• Onderwijs: om jonge gezinnen te enthousiasmeren om voor Marken te kiezen is goede huisvesting in combinatie met onderwijs onontbeerlijk.
• Openbaar vervoer: een passende dienstregeling van en naar Marken is toekomstbestendig wanneer er voldoende mensen op Marken wonen die hiervan gebruik maken.
• Jeugdraad: om de jeugd te behouden en te interesseren voor Marken als plek om te wonen is een voor hen betaalbare en op behoefte afgestemde woningvoorraad van belang.
• Mooi wonen op Marken: nauwgezette communicatieen promotieactiviteiten zijn nodig om
jonge gezinnen te bewegen zich op Marken te huisvesten.
• Natuur en milieu: duurzaam bouwen is de toekomst van woningbouw en duurzaamheid zal als voorname pijler worden meegenomen in toekomstige bouwprojecten. Daarnaast ook bij het in het kader van de energietransitie moeten isoleren van de bestaande woningvoorraad.
• Zorg en welzijn: het realiseren van leeftijdsbestendige en/of zorgwoningen voor zorgbehoevenden.
Wat kost het en wat verwachten wij van de Gemeente Waterland?
De Eilandraad wil samen met de Gemeente Waterland inzetten op een promotiecampagne om jonge gezinnen de voordelen van Marken te laten zien. De Gemeente Waterland is verantwoordelijk voor de financiering van een dergelijke campagne.
Wij verwachten dat de Gemeente Waterland gedegen onderzoek doet naar de genoemde problemen rondom recreatiewoningen op Marken. Ondanks dat dit qua wetgeving geen eenvoudige materie is verwacht de Eilandraad dat dit probleem wordt aangepakt. De Gemeente Waterland is verantwoordelijk voor de financiering van kosten die hieruit eventueel voortvloeien.
In het onderhoud en de verduurzaming van monumenten zijn wij qua financiële ondersteuning in grote mate afhankelijk van gemeentelijke inspanningen en middelen. Wij willen hierover structureel met de Gemeente Waterland blijven communiceren. Wij zijn ervan overtuigd dat hierin nog verbeteringsmogelijkheden zitten. Ook op het gebied van ambtelijke ondersteuning bij projecten zou dit volgens de Eilandraad beter en intensiever kunnen.
