Functioneel, schoon, heel, veilig, passend bij ons cultureel erfgoed en vrij uitzicht. Dit zijn en blijven de uitgangspunten binnen de visie op openbare ruimte op Marken. Dit betreft het uitzicht op ons omringend water, kustlijnen, de omringdijk en haar openbaar toegankelijke infrastructuur. Particulier gronden huizenbezit is ook onderdeel van de openbare ruimte. Dit bepaalt immers het uitzicht. Verder heeft Marken vele monumenten. Om ons cultuurhistorisch erfgoed in stand te houden valt het gehele eiland onder beschermd stadsen dorpsgezicht. Juist daarom streeft de Eilandraad naar een plus-niveau voor de inrichting en het onderhoud van de openbare ruimte van de historische kern op Marken. Wat betreft de in de openbare ruimte zichtbare zaken zoals erfafscheidingen en gevels is het belangrijk om ook deze op orde te hebben. Dat is aan de betreffende eigenaren en/of beheerders.
Huidige situatie
Openbare ruimte is een veelomvattend onderwerp. Te denken valt aan onderhoudsprogramma’s van beherende overheden, eisen van beschermd stadsen dorpsgezicht, duurzaamheidsmaatregelen zoals zonnepanelen en windmolens, versterking van de omringdijk op Marken, de dijkversterking Hoorn-Amsterdam, ontwikkelingen in het Markermeer en de Gouwzee. Maar ook de provinciale toegangsweg N518, een veilige verkeersafwikkeling en handhaving van doorrijden en parkeren van niet-vergunninghouders.
Vanwege de omvang van het thema openbare ruimte is gekozen om een aantal zaken apart te beschouwen. Allereerst is met de oprichting van de werkgroep dijkversterking in 2012 afgesproken dat zij zich ook bezig houden met alle onderhoudszaken aangaande de omringdijk en de haven welke nu nog in beheer zijn bij Rijkswaterstaat. In het volgende hoofdstuk ‘dijkversterking en dijkonderhoud’ is hierover meer te lezen. Zij zien ook toe op de ontwikkelingen buitendijks voor zover dit Marken raakt. Bijvoorbeeld bij de dijkversterking Hoorn-Amsterdam.
Wat betreft de reconstructie van de N518 naar Marken door de provincie Noord-Holland in 2017 en de door het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) in 2018 opnieuw geasfalteerde wegen binnen Marken, zijn een aantal technisch adviseurs van de Eilandraad in die periode intensief betrokken geweest. Dit met goede resultaten tot gevolg. De in 2017 opgerichte werkgroep verkeer bewaakt de goede instandhouding van deze wegen. Daarbij wordt extra aandacht besteed aan het behoud van de snelheidslimiet 80 km/uur op de N518 en gewenste verbreding van het langs die route gelegen fietspad op de Waterlandse Zeedijk. Daarbij zijn de Gemeente Waterland, HHNK en de provincie Noord-Holland betrokken.
Waar het gaat om duurzaamheidsmaatregelen, zoals zonnepanelen en windmolens, is dit belegd bij de werkgroep natuur en milieu (zie het hoofdstuk aangaande natuur en milieu). De werkgroep wonen, tevens benoemd in deze toekomstvisie, houdt zich bezig met verkrotting van particulier huizenbezit. Als Eilandraad zullen wij vanuit onze informerende rol inwoners in algemene zin wijzen op gemeentelijke regelingen zoals het Bestemmingsplan en de Nota Uiterlijk van Bouwwerken 2018. Dit in het belang van de kwaliteit van de openbare ruimte. Het is aan de Gemeente Waterland als bevoegd gezag om hierop toe te zien en waar nodig te handhaven.
Wat er voor dit hoofdstuk overblijft is vooral de openbare ruimte binnen Marken die in beheer en onderhoud is bij de Gemeente Waterland. Hiervoor is geen aparte werkgroep ter ondersteuning nodig. Het bestuur van de Eilandraad neemt deze zaken in haar halfjaarlijks overleg met de gemeente nadrukkelijk mee. Ook tussentijds is hierover contact met de beleidsmedewerker(s). Het is hierbij belangrijk dat de Eilandraad, als de ogen en oren van de gemeente, mede prioriteert binnen de onderhoudsprogramma’s. Onderstaande zaken komen hier aan bod welke deels ook in beheer zijn bij HHNK, de provincie Noord-Holland en Rijkswaterstaat:
• Kwaliteit en onderhoud van groen en onkruidbestrijding (vooral op de begraafplaats);
• Het schoonhouden van sloten (vooral ook i.v.m. goede afwatering naar het gemaal);
• Kwaliteit en onderhoud van kademuren en bruggen;
• Kwaliteit en onderhoud van straatwerk en asfalt;
• Aanwezigheid, kwaliteit en onderhoud van straatmeubilair zoals bankjes en afvalbakken;
• Kwaliteit en onderhoud van openbare verlichting;
• Mogelijkheden voor afvoer van afval zoals tuinafval, grof vuil, glas, textiel en restafval;
• Kwaliteit en onderhoud (in)formele zwemlocaties aan de haven, bij de vuurtoren en de Minnebuurt.
In de voorgaande visie uit 2015 constateerde de Eilandraad dat de kwaliteit van de openbare ruimte van de Gemeente Waterland onder de maat was. Dit is op sommige punten nog steeds het geval. De openbare plantvakken zijn met weinig kleur ingericht en daardoor saai. De fundering van zowel straten als van aangrenzende huizen zijn niet ingericht op zwaar verkeer. Direct na herbestrating gaat de kwaliteit van het straatwerk snel achteruit. Dit betekent dat er strenger gehandhaafd dient te worden op zwaar verkeer. Ook moet, voorafgaand aan het opnieuw straten, worden gezorgd voor een betere wegfundering. Strenger handhaven op zwaar verkeer geniet de voorkeur van de Eilandraad omdat aangrenzende huizen zwaar te lijden hebben onder zwaar verkeer.
Er is in de afgelopen periode in samenwerking met de gemeente ook veel bereikt. Te denken valt aan het schoonmaken en onderhouden van de bruggen, de inhaalslag die er op de begraafplaats is gemaakt qua groenonderhoud, de verbetering van de kwaliteit van afvalbakken, de invoering van het ondergronds afvalsysteem, het opnieuw bestraten van wegen waar dit nodig was, het verhelpen van aandachtspunten in de openbare ruimte op aangeven van de Eilandraad, het snel en goed reageren op meldingen openbare ruimte (MOR), het vervangen van beschoeiingen en vele andere punten. Goed samenwerken op basis van onderling vertrouwen loont en dit wil de Eilandraad continueren.
Tot slot wijzen wij op de op handen zijnde energietransitie. Naast het beter isoleren van woningen en opwekken van duurzame energie via zon en wind (zie ook het hoofdstuk natuur en milieu) gaat dit op termijn ook om de keuze voor het afkoppelen van gas. Gezien de huidige ontwikkelingen in onze regio zal dit in de periode 2021 2025 op Marken niet aan de orde zijn. Bij nieuwbouw zal er op Marken wel zo veel als mogelijk zonder gasaansluiting worden gebouwd.
Wat willen we bereiken?
De Eilandraad wil dat Marken en haar toegangsweg N518 functioneel, schoon, heel en veilig is en daarmee passend bij de toplocatie die Marken vervult als toeristische attractie. Om die reden blijft de Eilandraad pleiten voor
onderhoud en kwaliteit op plus-niveau binnen de oude historische kern.
Hoe doen we dat?
Wat betreft functioneel, schoon en heel wijst de Eilandraad betreffende beheerders op hun verantwoordelijkheid waar het gaat om onderhoud op basisniveau. Dit kan iedere inwoner doen door gebruik te maken van meldingsmogelijkheden bij de betreffende instantie(s). Als aanvulling verzamelt de Eilandraad meldingen om waar nodig extra druk uit te oefenen. In het geval van de Gemeente Waterland blijft het bestuur van de Eilandraad periodiek met hen in gesprek. Belangrijk onderdeel is hierin de jaarlijkse schouw. De werkgroep dijkversterking blijft dit invulling geven met Rijkswaterstaat. De werkgroep verkeer doet dat met HHNK en de provincie Noord-Holland en ziet daarnaast ook toe op het thema verkeersveiligheid.
Om het gewenste plus-niveau te realiseren kunnen parkeerinkomsten van (toeristische) bezoekers worden aangewend. Dit kan eveneens vanuit de toeristenbelasting die wordt geheven op overnachtingen op Marken. Tot op heden hanteert de gemeente echter het uitgangspunt ‘gelijke monniken, gelijke kappen’. Maar er is in deze geen sprake van ‘gelijke monniken’. Marken is een bijzondere toeristische plek die ook ver buiten de Nederlandse landsgrenzen als zodanig wordt beschouwd. Hier moet een meer dan goede kwaliteit van de openbare ruimte in de oude kern tegenover staan.
Onze opdracht
In algemene zin zal de Eilandraad informeren, adviseren en verbinden. Waar mogelijk en waar sprake is van direct belang voor Marken zal de Eilandraad ook de trekkersrol op zich nemen. Wat betreft informeren zal zij inwoners nog nadrukkelijker wijzen op mogelijkheden om gebreken in de openbare ruimte te melden. Verder worden waar nodig klachten gebundeld zodat een sterker signaal wordt afgegeven. De Eilandraad blijft zich daarbij inzetten voor het onderhouden van goede en vruchtbare samenwerkingsrelaties met de beheerorganisaties die op Marken actief zijn. Zo wordt bijgedragen aan het realiseren van draagvlak met daarbij de inbreng van specifieke Marker kennis.
Hoe organiseren we dat?
Het ruime thema openbare ruimte is qua aandacht verdeeld over de werkgroepen, het bestuur en specifieke adviseurs. Door dit te ontvlechten krijgen alle onderdelen de aandacht die ze verdienen en staan op die manier goed in verbinding met andere in deze visie beschreven thema’s. Verder houdt het bestuur van de Eilandraad overzicht en regie. Zij zorgt voor het directe contact met de gemeente waar het gaat om de openbare ruimte van uiteindelijk alle betrokken beheerders.
Raakvlakken met andere thema’s
Openbare ruimte is geïntegreerd binnen de werkgroepen verkeer, dijkversterking, natuur en milieu en wonen. Feitelijk zijn er ook raakvlakken met de werkgroep toerisme waar het, in de openbare ruimte van de oude kern, gaat om het nastreven en financieren van het gewenste plus-niveau.
Wat kost het en wat verwachten wij van de Gemeente Waterland?
Van de Gemeente Waterland verwacht de Eilandraad dat zij haar eigen beheertaak proactief uitvoert en haar daar, via bestaande reguliere overleggen en haar beleidsambtenaren, tijdig en goed bij betrekt. Verder verwacht de Eilandraad dat de gemeente nogmaals met haar in gesprek gaat over nut, noodzaak en mogelijkheden van het voor Marken gewenste plus-niveau voor de oude kern. Ook wordt verwacht dat de gemeente zelf proactief haar rol pakt richting andere beheerders die op Marken actief zijn en deze aanspreekt waar nodig. Dit doet de Eilandraad zelf ook waarbij betrokkenheid van de gemeente wordt verwacht bij escalatie naar andere beheerorganisaties. Tot slot verwacht de Eilandraad van de gemeente handhaving van gemeentelijke regels die in het belang zijn van de kwaliteit van de gehele openbare ruimte en daarmee de leefbaarheid op Marken.
